Smutek w kajdankach

1

Miłość powraca. Świat przebywający w jej cieniu

dłużej niż powinien – kapituluje w znaczeniu reli-

gijnym. Mistyczna upadłość naszych domów spo-

tkań, przedstawicielstw zmienia także i nas. Prze-

stajemy należeć do siebie, a nasze doświadczenie

podlega korekcie, zostaje przewieszone do dłoni,

które nami – podobno dość umiejętnie – operują.

2

Miłość powraca. Dziewczynka uderzona harpu-

nem zmartwychwstaje jako kobieta. Klatka pie-

rsiowa wygięta uderzeniem wysuwa kuliste pie-

rsi na płaską do tej pory powierzchnię. Boże, i-

le piękna spod pelisy, o której myśleliśmy – nie

zakwitnie, nigdy nie zakwitnie. To chyba Sipiń-

3

ska. Tak. Miłość powraca. Dobrze dobrana, spo-

kojnie wyhodowana przylaszczka słowa potrafi

stawić opór niejednej muchołówce, żenlisei, rosi-

czce. Fantazjuję. Wyobrażam sobie, że jestem w

1905 roku jedną z dwudziestu dziewięciu prosty-

tutek uwięzionych w trakcie pogromu alfonsów.

                *

Nie wychodzę z pokoju.

Nie unoszę się z krzesła.

Smutek w kajdankach.

25.09.2017

Pimp pogrom

1

Zabrakło mi oprawy i wygasł płomień.

Zakopałem się w kopcu żywego słowa

i wszystko, co martwe (żywe nie posłu-

ży mi nigdy za narzędzie) natleniło się.

2

Wzajemnie siebie poniżamy. Słowo pi-

sane jedno daje mi pewność: po ciosie

się nie podniesiesz. Żgnięty jak alfons

w czasie pogromu z tysiąc dziewięćset

3

piątego roku (w Anglii to wydarzenie

mające miejsce także w – Warszawie,

znane jest pod cudacką zgoła nazwą:

pimp pogrom), spędzam ostatnie mi-

3

nuty przytomności przed wielką księ-

gą z napompowaną gazem niejasne-

go znaczenia okładką. Teraz widzisz

wyraźnie, ile głupcze – powiada do

  

2

mnie Bóg – znaczy współmierna o-

prawa. Zawodzący nożownik tylko

wtedy Cię nie zawiedzie – kontynu-

uje Bóg, chcę to zamarkować: kon-

1

tynuuje Bóg Ojciec, gdy – wyposa-

żysz go w sztylet, zobaczysz w nim

słowo wcielone powiastek płaszcza

i szpady i spiętrzysz w nim umiejęt-

                *

ność.

                *

Zabrakło mi oprawy, więc zbraknie

mi pocieszenia – jeszcze trwam nie-

zależnie i nawet przebity harpunem,

nie tracę poglądu kołyski. Wszystko

0

jednak ma kres. Na dachu Towarzy-

stwa Ochrony Kobiet Żydowskich –

przysiada potrzos, zawodzi, jak gdy-

by powietrze (powietrze!) zbutwiało.

29.09.2017

Autodafe (25)

116

Mam aksamitne rękawiczki, wyobraź sobie, proszę.

Mam perłowe nausznice. Ten poemat był moim wy-

ciem do księżyca i w głębi serca przyzwalam sobie

na myśl, że dzięki Autodafe na niezawodnym, siza-

lowym sznurku moich wnętrzności – jedynym, na

czym można wciąż bezwzględnie polegać – przy-

ciągnąłem go jeszcze bliżej Ziemi. I „pozwoliłem

złemu dojść aż do rdzenia życia”, jak mówi Klau-

diusz w Hamlecie. Klaudiusz Samsel. Samsel to

taka ślina Klaudiusza wymieszana z błotem, po

117

którym stąpała Gertruda. Samsel to taki obiekt

na celowniku młodego Różewicza-snajpera. I

tak, byłby mnie zabił, gdybym pisał Autodafe

w 1943 roku na ulicach Warszawy, z pewnoś-

cią jako Niemiec, jakiś Meyrink Strobl Gene-

ralnego Gubernatorstwa. Z mojego przepoło-

wionego przez Różewicza, niemieckiego cia-

ła wyszłaby kilkumiesięczna, łkająca Elfrie-

de Jelinek i zgasłoby słońce na parę – zupeł-

nie bezcennych sekund. Prześladowałbym

118

po śmierci wszystkie książki, w których Tade-

usz chce się spowiadać. Strąciłbym do wilcze-

go dołu irracjonalizmu – jego Nic w płaszczu

Prospera, jak balon przekłułbym – Matka od-

chodzi. Byłbym jego literackim nemezis wed-

le najlepszych prawideł, które we francuskiej

dziewiętnastowieczności ustalił Sainte-Beuve,

układne nemezis państwa Hugo. A na co ci ta

nienawiść? – pyta mnie moja matka. A na co

ci ta miłość? – odpowiadam jej, a ona się usu-

119

wa jak serce, które nie kończy inaczej – jedy-

nie spadkiem w przepaść. Założę paciorki na

szyję – zechciej sprawdzić, czy żyję. Pokryję

chusteczką piersi – i trwajmy o kłosek mąd-

rzejsi. Siedzę w dresach, t-shircie białym jak

płatek kosmetyczny przed klawiaturami, któ-

re z rozkoszy tracą oddech. Czy to właśnie –

jest piekło? Nie zdarło się życie, nie zdarło,

czas udać się w nowe tarło. Nie przeszło dy-

mem, nie przeszło, Bóg na nas szykuje swój

120

brzeszczot, tak nas uwolni od pieszczot. A

ja, jeśli mi pozwolisz, tak tu już pozostanę.

Na Twoim łóżku, obok Twojego śpiącego

dziecka, biblioteczki, łazienki. Z rozerwa-

ną słowami błoną dziewiczą. Taki Asnyk,

powiedzmy – z kapsułką krwi w lewym o-

ku, położony do snu ze spóźnionym męż-

czyzną zakrwawionym w kobiecie w pła-

chcie leśnego zwierzęcia. Koziołkowanie

serca. Ścięta kitka afektu, która wyrasta

                *

po latach w kwiat

paproci emocji.

7.09.2017

Autodafe (24)

111

Szukam wierszy Aldony Sekuły. Wśród protes-

tujących przed Pałacem Prezydenckim (tańczą-

cy kłębek niewystarczająco wyschniętej wełny)

mignęła mi jej twarz i tomik Pabla Nerudy. On?

Czy może przyszło jej na myśl, że jej nazwisko

tworzy z Nerudą asonans i że jest jego (wpierw

Neruda, potem Sekuła, powtarzają się te same

samogłoski, uświadom to sobie) mistyczną sio-

strzenicą? A teraz co – siostrzenica na strzelni-

cy, przysłowiowa mokra Włoszka przed gigan-

112

tofonami, działkami wodno-pianowymi z ksią-

żką swojego wujka zaprasza na poetyckie śnia-

danie u Tiffany’ego? Wyobrażam sobie jej kró-

lewski szept: „Tiffany nas wszystkich ocali” –

„Tiffany, nie Słowacki ani Piłsudski”, „Tiffa-

ny, nie Saul Bellow ani Allen Tate”. We śnie,

który śnię, Sekuła łatwo zyskuje posłuch. Roz-

stępują się przed nią zakrwawione kuny, a sar-

ny i jeże wypuszczają na przód zębiełki karli-

czki, aby w rabanie dla słowa, które stało się

113

ciałem, eksplodowały z zachwytu. To nigdy

nie podlegało jakimkolwiek spekulacjom –

przyroda stoi zawsze po stronie Aldony i Al-

donę osłania. Jeszcze kilka dziesiątek lat, co

najwyżej – a ta stanie się ich żyjącą alegorią.

Dawid Mateusz, z którym wspólnie wczoraj

rozdawałem miłość, twierdzi, że słyszał stu-

kot jej obcasa. Że podobnie hałasuje jedwa-

bny cierń, gdy potrzeć jego główkę o wszy-

stkie tchórzliwe tkaniny, jakie zgromadzisz

114

przy sobie. Pójdą bez słowa protestu ni jęku

niezrozumienia pod jeden wspólny dach. Al-

dona – tyle zdołaliśmy dowieść przy okreso-

wym stoliku i siwiejącym piwie – najpełniej

rozumie kobiety. Jest ich piątą substancją –

jak krynica odchodzi, by wrócić jeszcze sil-   

niejsza, tak jak ranliwe ubranie powraca ja-

ko kostium wizytowej pamięci. Widzisz, ni-

gdy nie myślałem o materialności. A ona to

wszystko zmieniła. Nasze wspólne ciała, je-

115

żeli przekroczą tonę, tworzą już dobrą wido-

wnię wieczoru literackiego. Staję w zacho-

dzie słońca, jak mnie uczyła Sekuła, i odli-

czam tonę z tych wchodzących do środka.

Tylko mówiąc do tony, do co najmniej to-

ny, wiem, że nie mówię do grobu, a ciało

odbije echo jak wiosło zimową wodę. Tyl-

ko mówiąc do tony, czuję w sobie Aldonę

– jej dzwonki we wnętrznościach, dzwone-

czki w ślepych uliczkach, ustach, na sercu,

                *

w pośladkach. Tą drogą spełnia się

życie, które umarło na słowie – na

noszach rozpalonych dudniącego

   

języka.

6.09.2017