Autodafe. Epilog (13)

1

Rysunki przedstawiające Jezusa Chrystusa – najczęściej w koronie

cierniowej i z kilkoma kroplami krwi. Robiła je najmłodsza siostra

mojej matki. Gdy mnie nimi obdarowywała, czułem się doceniony

(tak, jakby ktoś podarował mi Autoportret w jakuckiej czapce Mal-

czewskiego). Był rok 1990 lub 1991. Ze względu na fenyloketonu-

rię, brak dostaw, powszechny brak żywności dietetycznej – jadłem

gęste zupy z tartych buraków, dzień po dniu, rok po roku. Tego, że

Zofia miała talent plastyczny i że w każdym jej rysunku tkwiło coś

pasyjnego, jestem pewny jak własnej ręki. I Zofia, i Maria – każda

w istotnym momencie życia – czytały Mistrza i Małgorzatę. I niby

2

Trzy siostry jak z Czechowa: Olga, Masza i Irina – ale moja matka

(matka-lekarka) nigdy do Bułhakowa nie sięgnęła. Symonides mój

krwią płaczący nurza się w rzece starych dwudziesto-, trzydziesto-

letnich buraków: co stałoby się, gdyby kapodaster komory wędzar-

niczej okazał się prowizorycznym zapalisandrem na podstrunnicę?

Czy najmłodsza siostra mojej matki rysowałaby mi w koronie cier-

niowej Mateusza Birkuta? W Kochanowskim było coś z renesanso-

wego Birkuta, zatem we mnie też – jeżeli zmieściłem starożytnego

Chrystusa w sobie – mógłby być kawałek: renesansowego Birkuta.

Jacopo Pontormo, IVisitiation? Jacopo Pontormo, VIisitation? Nie!

3

Jacopo Pontormo, Visitation! Poetyka Arystotelesa mówi – „należy

nazwać poetą tego, kto sprawia sztukę naśladowania, jeśliby nawet

używał różnych miar wiersza jednocześnie, jak np. uczynił to Chaj-

remon, który stworzył rapsodię pt. Centaur, stanowiącą mieszaninę

różnych miar wierszowych”. Myślę, że nieważne, czy znały wtedy

Mistrza i Małgorzatę, czy nie – ni Maria (1), ni Zofia (2) i ni: moja

matka, Hanna – nie miały poczucia, że karmią albo rysują dla Chaj-

remona. „Tragedia nie może istnieć bez akcji, może natomiast – ist-

nieć bez charakterów”. Wypisz-wymaluj – Centaur. Czy – do zbio-

rowego samowysłowienia – nasza rodzina naprawdę: potrzebowała

4

aż eklektyzmu Chajremona – aż ekstrawagancji rodem z Centaura?

A jeżeli tak – dlaczego nie wystarczył tu dyletant rozkojarzony jak

morska fala, czemu musiałem stać się (aż?!) obciążonym: erudytą?

Z drugiej strony, kto w 1991 roku mógłby się w ogóle domyślić, że

w 2019 tylko nieliczni najwybitniejsi odróżnią papierowy intelektu-

alizm od perłowego? Nikt nie mógł się domyślić, dlatego rozwiązy-

wanie jengi w koronie cierniowej wydawało się jedynym rzeczywis-

tym przechytrzeniem okrutnej pułapki losu. Umysł Mateusza Birku-

ta tak przeciążyć koloryzacją i zabiegami stylizacyjnymi, by (z dnia

na dzień) ze świadka Jehowy skromnego jak Nelly Sachs stał się in-

                *

stygatorem Jehowy?

5 ½

Morze wolnego czasu, tak bezkresne, jakby było oceanem: estetycz-

nej emerytury. Gdzieś w tym wszystkim ja jak morska fala narodzo-

na w podwodnym zoo – na jego cienistym, nierozjaśnionym (już nie

mówmy – mrocznym, proszę), mrocznym dnie. Perspektywa końca

mnie, bezdyskusyjnie, przecież nie perspektywa końca antropocenu.

14.07.2019