Autodafe. Epilog (14)

Powieść pikarejska jest pseudo-autobiografią i posłużenie się

pierwszą osobą jest tu czymś więcej niż ujęciem formalnym;

życie jest jednocześnie przeżywane i sądzone, przedstawiane

i przypominane.

Claudio Guillén, Toward a Definition

of the Picaresque, tłum. M. Głowiński

50 ½

Zakupię krzesło toaletowe. Dzisiaj kosztuje około 94 złote, siedem

lat temu osłabieni chorobą płacili, aby je wykorzystać, 200 złotych.

Rzecz w tym, że nie tylko, kiedy myślę – Letarg Grzegorza Marcin-

kowskiego, ale – Cztery kwartety Thomasa Stearnsa Eliota, Konspi-

racja młodzieży w okupowanej Polsce: Bogdana Hillebrandta – roz-

49

myślam opalony ogniem z rozbolałych wnętrzności: brązowy kolor

rozdrobnionego, wycieńczonego moczem kału; ludziom trzeba mó-

wić, że są lepsi niż są. Przecież i nie minie sekunda, a jedni z drugi-

mi zostaniemy, aby współzrekontemplować nieruchomą wieczność

nawozu. I jeżeli baran (pomimo śmierci owczarza) mógł stać się ba-

rańczakiem, jeżeli lew taki, jak ja może po swojej śmierci wyrodzić

się w lewczaka, ba, jeżeli znaki zodiaku mutują, stając się własnymi

„przeraszczakami”, nie patrzmy na siebie wilkiem. Lepsza! Niż jest,

Elżbieta Czyżewska. Lepszy! Niż jest, Marian Czuchnowski; nawet

lepszy niż jest Mikołaj Adamczak czy lepszy niż był święty Łukasz.

48

Postromanticism. To słowo, przez które cierpię, jest wiele wielkości

większe ode mnie. Nazywalny kłopot sprowadza się do faktu, że nie

mieszczę go w swym stusiedemdziesięciodziewięciocentymetrowym

ciele: wsunięte przez odbyt (to jasne, że nie jest czopkiem, jak słowa

„sen”, „noc”, a nawet „skwar”), wystaje mi czternastą i piętnastą lite-

rą z twarzy. Ktoś, kto widzi w tym moment levinasowski – nigdy nie

słuchał z uwagą Wariacji Goldbergowskich Bacha: nie jestem grecką

hydrą o nierodzimowierczym imieniu, lecz poetą; i człowiekiem stąd.

O rozbryzgu form substancjalnych piszę wyłącznie dzięki intertekstu-

alnej galaretce, którą podgrzewam do temperatury praadagia literatur:

47

Postclassicism to słowo większe ode mnie o czternastą literę, finalne

„m”. Grawituje, nie zaś jak „sm” słowa postromanticism – wbiega na

górę. Ociężałe może stać się erekcją lub przepukliną, więc – wybuch-

nąć legwanem spermy lub ciężkim powietrzem: nieodprowadzalnych

wrót. Postclassicism jest skryte, introwertyczne, ale to ono – w odróż-

nieniu od ekstrawertycznego postromanticism, w głużeniu krajowców

oznacza tyle, co „Bóg znienacka”. A czy podasz mi dłoń – nawet jeśli

noc w noc będę grał przy zamkniętych oknach na fortepianie nawozu

(a czy wejdziesz  nawet w wypowalany krylem pacyficznym modrze-

wiowy dom wiejski?)? Wszystkie fazy mojego snu – uporządkowane:

46

najpierw pojbany – a więc urodzony jako niewolnik, po jakimś czasie

pojmany przez Chrystusa dla ofiary nieba – to dlatego w kilka następ-

nych lat: pojebny, a w pewnym uproszczeniu – podjebny, podniebny,

usiłujący siebie zbawić. Może nie byłbym jeszcze skrzydlatym Anio-

łem Pustyni, ale i nie byłbym już przebraną chwałą kobiecej pochwy,

słońca i uniesienia. Zakupię krzesło toaletowe. Zamknę się – razem z

nim – w rozgrzanym solarium jerozolimskim. „Dla Gombrowicza nie

istnieją niezawisłe obiekty sztuki, symfonie, poematy bądź płótna ma-

larskie. Odwija kłębek i wraca do punktu wyjścia” – „Kształtującego  

swój materiał twórcy”, doprecyzowuje: malajski – Zdzisław Łapiński

*

(czy i woda narodowa

zasycha mu na drobno

wywiniętych – ustach)

 

31.07.2019