Autodafe. Epilog (3)

Literatura jest również zstąpieniem do piekieł,

także do tego, co Flaubert nazwał „latryną serca”.

C. Magris, Alfabety, tłum. J. Ugniewska

2

Biedny – myślałeś, że czytasz moje Exultet – myślałeś, że czytasz moje

łzy Symonidesowe, że smakujesz owoc mojego prawdziwego zwycięst-

wa, prawda? Myślałeś: pożywię się owocem pracy jego pszczelego roju.

Tymczasem nie jestem twórcą mitu Eleuzis – nie jestem nawet „twórcą”

mitu samego siebie – moja pseudo-Pascha w Ossolineum dobiegła właś-

nie końca i nie byłem niczym więcej niż orangutanem w ornacie – który

wstał, przeniknął skalne mury, powtarzając w obłąkaniu – „Miłosierdzie

Boże w duszy mojej, Miłosierdzie Boże w duszy mojej”. Mało brakowa-

łoby, a rzeczywiście zrozumiałbym – naturę boskiej chrystofanii nad Je-

ziorem Tyberiadzkim, ale aksakał zaklaskał piaskiem saksauły i przesta-

3

łem kontrolować swój rozum, uważając, że i tak – pomniki mnie przeży-

ją. „Gdy odejdę / spadnie na ziemię / dziewięcioramienna gwiazda” – pi-

sał Łączkowski w Ku wzgórzom planet. Niestety: nie spadła i przy mojej

śmierci też chyba nic nie spadnie. Nie rzucą się także na moje ciało (aby

je rozszarpać) Filostrates ani Empedokles z Agrygentu (naturalnie: moż-

na nie wierzyć z radości, tak jak i: można nie czytać Talmudu z radości),

nawet Gamaliel, najbardziej bułhakowowski z wnuków Hillela stających

się w końcu tannaitami, nie podniesie na mnie ręki – kto biłby osła ryczą-

cego z tęsknoty – aby ryczał jeszcze głośniej? To nie „morela”, co spuści

soki i odejdzie: spolegliwie, zapomniana w całej „rodzince”: różowatych.

4

Osioł: puści łzy Symonidesa, którymi zawezwie Boga na sprawiedliwość:

czy myślisz, że nie widziałem osłów walczących o Swoje – i aż do granic

autoanihilacji? W lustrze Jeziora Literatury Romantyzmu „dostrzegałem”

cyklon w Mozambiku, kiedy inni narcyzi nie opuszczali nawet – na krok

szklanych domów Morskiego okej: nie chcę z siebie robić męskiej Gauri

Lankesh, ale Gauri Lankesh też coś uformowało, nie wzięła się z powiet-

rza. Mnie uformowały minerały. Piję szczawę, naprawdę: różnego rodza-

ju, aby nie umrzeć, zbyt szybko. Uświadamiam sobie, że w uczuciu, któ-

rym obdarzyłem literaturę, ujawnił się cały mój nimfomański sposób by-

cia. Nimfomański i bezpretensjonalny: tak, jak zmartwychwstanie – noli

5

me tangere. Impatiens noli me tangere. Gdy nikt nie widzi i – gdy upada

Moskal, gdy upada Szwed, postarzały, a spuchnięty od nie-ałamanu: mój

umysł zaczyna się plątać w brodzie, ponieważ brak mi młodej ziemi: tak 

na pociechę. Wczepiwszy się w nią, zwilżałbym ziemię (1) chciwą śliną,

(2) świeżą spermą dzień po dniu. Dlatego muszę intensywnie pisać, stąd

wyobrażałem sobie wpierw hufce nieprzyjaciela – nie huwce znajomego:

jeżeli w ogóle można wybrać, lepiej by człowiek tracił nasienie – niż łzy

i jeżeli w ogóle może nim prawnie i artystycznie dysponować, lepiej aby

człowiek tracił nasienie Symonidesa, niż łzy Symonidesa – ani na niebie,

ani na ziemi nie ma takiego waru, kipiatoku, kawy, grzańca, amfetaminy

                *

idolatrii – co szuka: towarzystwa.

Gdy koci się jagnięciem: ciężkim

jak praosioł, koci się owca samot-

nie.

Mógłbym podpisać się pod słowami

Oda-Kary dotyczącymi Zarrin-Tadż?

Długo myślałem, kogo wziąć – trzy stare, zwykłe baby

czy dwie młode? Stare nie gryzą mięsa i łykają go dużo,

a młode jedzą mało, ale są niespokojne. Postanowiłem

wziąć młode.

A. Płatonow, Takyr, tłum. S. Pollak

4

Tak się tworzy historię, i jest to bardzo mozolne, banalne. Swędząca wy-

sypka powykręcanych pomysłów, które do końca nie tłumaczą swej reto-

rycznie wypozorowanej wspólnoty – ze Stoma tysiącami pieśni Milarepy:

brniesz w cierpieniu poprzez hańbę – bo co Ci innego pozostało – powrót

do śmierci od zmartwychwstania? Komenda policji na szczycie: Gór Kai-

lash nie odpowiada na Twój przynakastlik, co wcale nie oznacza, że: była

komórką komendy PKB albo nawet PKC PZPR. Musisz po prostu – pisać:

od śniadania do obiadu i od obiadu do kolacji, mieć pod dłonią: absolutnie

wszystko – od Crowleya po Łuczeńczyka, bo nie ma takiego boga – który

by Cię zawarł, nie przecinając – i roztarł to tłuste czoło wilgotnym szaleń-

3

stwem nie-śmierci? Mam swój glans. To glans pioruna nadziei, stalowego

nieba i skłębionych chmur, dlatego nie potrzebuję glansów innych, glansu

choroby psychicznej albo glansu samobójstwa. Jeśli wielkie Naddniestrze

można rzeczywiście nazwać „sierotą po Związku Radzieckim”, to, z Auto-

dafe przypominającym współczesną Besarabię, muszę być „sierotą po mu-

zułmańskiej magnaterii” (wyobraź sobie, że Śnieg Orhana Pamuka rozgry-

wa się na Kresach Rzeczpospolitej – wyobraź sobie, że Nazywam się Czer-

wień Orhana Pamuka toczy się powolnie – w środku powstania: Ostranicy,

Nalewajki albo Chmielnickiego, wystaw to sobie, że Biały zamek albo Mu-

zeum niewinności postaciuje się i przepostaciowuje się: w ciągu prywatnej

2

rozmowy Hitlera z Carlem Mannheimem, marszałkiem Finlandii przypomi-

nającym – współczesną Besarabię). „Historia sztuki poucza, że język poez-

ji to nie język zrozumiały, a tylko na wpół zrozumiały” – cierpliwie wyjaś-

nia Szkłowski i wystawia to tak, jakoby traktował o tajemnicy literackiego

Baranka: „tak np. dzicy często śpiewają swe pieśni: w języku archaicznym

bądź obcym – czasem tak dalece niezrozumiałym, że śpiewak: musi tłuma-

czyć i wyjaśniać chórowi i słuchaczom treść dopiero co ułożonej – pieśni”.

W domu pisarza XXI wieku nie mówi się: o materiach takich, jak – zmart-

wychpowstanie Chrystusa, nie mówi się jednak także i o materiach takich,

jak ludzka nekrofilia, skala mroku ignorancji, czy tchórzostwa, wydaje się

1

zatem ogromna. Nie rozświetlą jej łzy Symonidesowe. I nie prześwietli jej

nasienie Symonidesa. Nie rozświetli jej i gaz ziemny skroplony łzami – na-

sienie pisarza XXI wieku. Wszystko – cała dziedzina – będzie przynależeć

do takich, jak Mikołaj Adamczak. Sprawiedliwość zostanie zatem oddana

widzialnemu, muzycznemu światu: poco Adagio, quasi Andante: bez stuk-

niętych pytań pisarzy: a czy mogłoby istnieć quasi-adagio, i jakie warunki

powinna spełnić muzyka w ogóle, by zaistniało quasi-andante? Smutno je-

dynie na myśl, co stanie się z ludźmi, dla których całym życiem były Ksią-

żeczka o człowieku Ingardena, Filoktet Sofoklesa i Wszystkie lektury nado-

bowiązkowe Szymborskiej. Cóż dalej z nimi – i czy śmierć? Papaweryna?

                *

„Wzgórza planet”?

19-21.04.2019