Autodafe 3 (21)

Adamowi Ladzińskiemu

106

Istnieją pewne bezwyjątkowe prawa kompozycji. Wysmakowany

agnostycznie Filidor nie może być – Filidorem dzieckiem podszy-

tym, bo tak postanowił: jego literacki ojciec. Wóz albo przewóz, a

przeto albo Ferdydurke Witolda Gombrowicza, albo: Duch wycho-

dzi Philippa Rotha – nie będzie jednego i drugiego, nie będzie (ter-

tium comparationis non datur) dwóch cudzych przede mną. Rzecz

jasna, mogę Autodafe zakończyć, ale i tak – zemrę z pumpkin story

na ustach, nawet jeśli miast Autodafe napiszę eliotowski poemat A

cruce salus. Milenialsi. I tak nikt nie będzie pamiętał, że – stali się

pierwszym żałosnym pokoleniem Polski po transformacji: tak, jak

107

nikt nie pamięta, że załatwiano się naprawdę – po całym, ca-lu-teń-

-kim Wersalu. Mamimy się obrazami sprawiedliwości dziejowej – i

to dobrze, że niepamięć bije pamięć na głowę, dzięki temu: nikt nie

wypomni nam, pokoleniu 1986 roku, naszych perwersji. Kokietuję?

Czy rzeczywiście wolę bycie młodym politowańcem niż starym zbo-

czurem? To ten najtrudniejszy moment. Wystawiam stos: dla całego

świata, ale – słyszę, że „istnieją pewne bezwyjątkowe prawa kompo-

zycji”. Na litość boską, spójrz proszę, Darku Dziurzyński: zakreślasz

wiersz na skutek jego niedostatecznego warsztatu, a więc wyrzucasz

potrawę, nie otrzymawszy sztućców, na skutek, Darku, nietrzymania

108

sztućców. Tak nie można, to prosta droga do kryzysu kultury. Warto

pamiętać: nóż służy do krojenia kurczaka, lecz może posłużyć: także

do krojenia rąk i nóg, nawet: jeżeli – położony na stole (niestety, Dar-

ku, nawet: jeśli położony na stole, ktoś go może „przestawić”). Maria

wierzy, że literatura służy do mikropigmentacji rzeczywistości i w os-

tatecznym rezultacie wyczaruje jej Mariusza (a Mariuszem może być

mężczyzna, ale nie tylko: Mariuszem może być także kobieta, chwała

albo dobrobyt). Bożena wierzy, że literatura wspomaga dobrą repasac-

ję rzeczywistości i w ostatecznym rezultacie wyostrzy jej: obraz Boga

(który tak jak Mariusz dla Marii i w głębszym niżeli sam Mariusz zna-

109

czeniu – może być wszystkim). Z Karolem – sytuacja wygląda inaczej.

Karol panicznie lęka się, aby Karolina nigdy nie nadeszła. Jest pewny:

w pierwszym odruchu może ją zabić, zwłaszcza jeśli będzie miał przy

sobie sztućce. Dlatego unika Karol Marii oraz Bożeny, podejrzewa bo-

wiem, że te kolekcjonowały bądź wciąż kolekcjonują pogłoski tyczące

się Karoliny. A co jeżeli są jej „przyjaciółkami”, bądź – nie daj, nie do-

pomagaj, Bóg – „siostrami” i wszystko skończy się apokalipsą w złotej

oprawie? A co jeśli Maria lub Bożena zdradzą Karolowi, że legendarną

Karoliną jest Aldona Sekuła, jedyna kobieta, której Karol ufał: wzruszą

ramionami, wzdychając pogodnie „żeby po ziemi chodzili jedynie tacy

110

mizogini jak Karol”, ale dla niego to będzie koniec świata i życia – tak,

jak dla Stanisława Moniuszki rok 1872 – a dla Karola Szymanowskiego

rok 1937. Nie chodzi tu zresztą o mizoginizm, a samotność – zwłaszcza,

że jest po części Karol samotny właśnie jak kobieta (stąd bardziej praw-

dopodobne było to, że ostatecznie napisze jednak Autodafe – nie Cruce

salus). Karol chciałby napisać Cruce salus, oczywiście – i (oczywiście)

spotykać się i fotografować: z Marią Seweryn, Januszem Wiśniewskim,

Grażyną Torbicką. Jedno wszelako z dwojga, życie albo śmierć i żegna-

nie się we krwi albo żegnanie się w karmelu. Miło myśleć, że jest się au-

torem potrawy. Nadzieja zacina ostrość widzenia i twórca zakalca może

                *

w istocie cynicznie uwierzyć:

zostawiono go, znów jest sam:

a tylko nie podał – sztućców!

6.04.2019